سیستانیها،جایگاه سیستان ازدیدگاه رهبرمعظم
  هرجایی که مردم با همت مثل شما باشند که هم استعداد علمی دارند ، هم استعداد کار ، و هم همت کار کردن ، منطقه با تدبیر امر می تواند روز به روز مراحل پیشرفت را طی کند واین باید حتما در مورد سیستان تحقق پیدا کند وعمل بشود ، سیستان به گردن کشورحق دارد .
از بیانات مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای
 

سلام سیستانی عزیزاکنون که عده ای کمربه تخریب مابسته اندبرماست که دورازنگاه طایفه ایی به بیان فرهنگ وتمدن وشناساندن بزرگان ومفاخرخودکنیم.من هیچ ادعایی ندارم فقط قصددارم باگردآوری بزرگیها ومفاخرسیستان درسراسرجهان ازگذشته های دورتاکنون وازرستم گرفته تافرخی سیستانی وازدانشمندان وپزشکان گرفته تانمایندگان مجلس وشوراهاتادانشجویان وازرزمندگان کرفته تاخبرنگاران وشاعران و..به جوانان وعزیزانمان اعتمادبه نفس بیشتری بدهیم.برای ارسال مطلب ازایمیل azarigolestanenow@yahoo.comوتلفن09111772948    وبرای کسب اطلاعات بیشترازنشانیهای زیراستفاده کنیدhttp://sistanam.blogfa.com        

http://sistanam.mihanblog.com

http://sistanam.parsiblog.com

http://sistanam.persianblog.ir

http;//sistaniha.javanblog.com

http://www.golestanenow.ir

http://www.golestanenow.com

http;//golestaneno.blogfa.com 

در حمله به سیستان مردم شهر، مقاومت بسیار و اعراب خشونت بسیار کردند بطوریکه ربیع بن زیاد(سردار عرب) برای ارعاب مردم و کاستن از شور مقاومتِ آنها، دستور داد:

و هم از آن کشتگان، تکیه گاهها ساختند و ربیع بن زیاد بَر شُد و برآن نشست و اسلام در سیستان متمکن(جای گیر) شد و قرار شد که هر سال از سیستان هزار هزار درهم به امیرالمومنین دهند با هزار وصیف(غلام بچه) و ....

درحمله به سیستان درسال 30 هجری، ربیع بن زیاد، چنان از پایداری مردم به خشم آمد که دستور دادتا صدری بساختند از اجساد کشته گان، وهم ازنعش مردگان تکیه گاهی درست کردند، و وی برشد وبرآن بنشست وبا مرزبان سیستان، ایران بن رستم آزادخو به مذاکره پرداخت. وچون مرزبان سیستان چشمش به ربیع افتاد وصدراو از کشته گان دید، روبه همراهان نمود وگفت:« میگوینداهریمن به روز فرادید نیاید، اینک فرادید آمد که اندرین هیچ شک نیست...» وبا مرزبان سیستان در بدل دومیلیون درهم وهزار برده وصیف، با هزار جام زرین صلح کرد. درسال 60 هجری، درروزگار معاویه، عبیدالله بن ابی بکره حکمران سیستان از فرمانروای کابل وزابل (که زنبیل یا رتبیل نامیده میشد) یک میلیون درهم حق الصلح گرفت. وچندی بعد حکمران دیگر اموی، عبدالله بن امیه درسال 74 هجری، دربست از زنبیل یک میلیون درهم گرفت .بنابرتاریخ سیستان، چون کار بررتبیل تنگ گشت، یک خروار زر هدیه فرستاد وبا دوهزار هزار درهم صلح کرد، درحالی که عبدالله بن امیه خاص برای خود سیصدهزار درهم از او گرفته بود.

قیام های حمزه پسر آذرک شاری در سیستان نیز اهمیت بسیار دارد.
سیستان که مرکز پهلوانی و فرهنگ ایران باستان بود، به پایگاه خوارج و عیاران در مبارزه با تازیان بدل گشت و سرانجام شیپور آزادی بر بام سیستان به خروش درآمد و دلاوران عیار سیستانی آزادی را به ایران باز گرداندند.
 مردم سیستان نیز قیام کرده و حاکم عرب آنجا را از شهر بیرون کردند.( فتوح البلدان)

  در باره این خاک مقدس کتب تاریخی متعددی نوشته اند و نویسندگانی چون ابو عبداله از راویان حدیث و ابو محمد و امیر محمد ابن مبارز و محمود ابن یوسف اصفهانی و مولف تاریخ سیستان و ملک شاه حسین ابن غیاث الدین محمد ، کتابهائی در این باره نوشته اند .

از آنجائیکه این سرزمین از دوران باستان تا امروز گرفتار کشمکشهای سرحدی و حمله اقوام تورانی و مغول و تیموری و اوزبک و غز و افغان بوده و پیوسته علیرغم اینکه نوک تیز پیکان حمله به دشمنان بوده در مواقع مقتضی سپر دفاعی جنگاوران میهن نیز بوده است و در واقع میدان کارزار قدرتها بوده حکومت های مرکز ی کمتر توانسته است به عمران و آبادانیهای آن برسد . و در پی این کشمکشها اکثر اسناد و مدارک این سرزمین از بین رفته و باقیمانده اسناد و مدارکی که تا این اواخر یعنی دوران ملک بهرام خان _ از بازماندگان سلاطین خاندان کیانی سیستان – در دست بوده شامل کتب و رسائل ، شجره نامه های خاندانهای محلی ، فرمانها ، تقسیم نامه ها، دفتر ها و نوشته هائی نظیر اینها بوده است .

 پس از فوت بهرام خان این اسناد و مدارک بدست پسر وجانشین او یعنی ملک جلال الدین افتاد . بدنبال آن شاه کامران کیانی به قدرت رسید و ملک جلال الدین را از حق موروثی خود محروم ساخت . آنچه که از دست اندازی کامران شاه باقی ماند دو باره بدست ملک جلال الدین و برادرش حمزه خان افتاد .

در سال 1283 قمری مظفرالدوله حاکم سیستان شد . نامبرده به سران و بزرگان خاندانهای قدیمی سیستان دستور داد تا جمیع اسناد و مدارک و نوشته های قدیمی را جهت احراز مالکیت و احقاق حقوق قدیم خود نزد او بیاورند . ریش سفیدان و کدخدایان ،میران ، پاداران و اربابان ،کلانتران و سران هر طایفه در ارائه
 

مصالح در ساخت بناهاى مناطق كويرى است, زيرا چنين خانه هايى مانع نفوذ گرما به اندرون مى شوند و محيط خانه را قابل تحمل مى سازند. خانه ها و سراهاى با اهميتى كه در حوادث مختلف تاريخ سيستان در شهر زرنگ از آنها نام برده شده بدين قرارند:
  ((خانه براون و خانه شهرزادى به رندن و خانه نيش سر رندن)) ((سراى ابراهيم قوسى و سراى حمدان يحيا كه او را كلوك گفتندى)) خانه سرناوك, ((سراى بوالحسينى, سراى بايوسفى, سراى ارتاشى در شارستان مقابل آب بزيان, سراى ابو جعفر قوسى, سراى امام فاخر بن معاذ كه اين آخرى در رمضان سال 421 توسط عياران غارت شد و در آتش سوخت. همچنين سراى بهلول بن معن)).


  سيستم آب رسانى شهر زرنگ از نوع خاك و زمين شهر و امكانات موجود پيرامون آن تبعيت مى كرد. شور بودن خاك و وجود زه حفر چاه را دشوار ساخته بود, زيرا آب اين چاه ها اغلب شور و غير قابل شرب بود و از سويى در مدت كوتاهى نشت مى كرد و انباشته از خاك مى گرديد. بنابراين چنين شهر بزرگى نيازمند آب فراوانى بود كه بتواند در تمام طول سال حوائج ساكنين آن را برآورده سازد. بنابر نوشته هاى جغرافيانگاران رود هيرمند در دست چپ شهر و در نزديكى آن قرار داشت. چنين رودخانه عظيم و پر آبى مى توانست نقش موثرى در ايجاد و بقاى زرنگ داشته باشد, از اين رو شعبات كوچك و بزرگى چه به طور مصنوعى و چه به طور طبيعى در دشت حاصلخيز سيستان جريان داشت. يكى از اين شعبات سنارود بود كه از مقابل زرنگ مى گذشت. اهالى زرنگ چند جوى كوچك و بزرگ از سنارود به داخل شهر كشيده بودند. سه رشته از اين انهار از سه محل داخل شهر مى شد ((از جمله آنها چشمه اى است كه از دروازه قديم و نيز چشمه ديگر از دروازه جديد و سومى از دروازه طعام وارد مى شود و مجموع آنها مى تواند آسيابى را بگرداند. خانه هاى شهر و ربض داراى آب جارى و باغ است و در ربض نيز چشمه هايى است كه از همين چشمه هاى داخل شهر منشعب مى شود)).
  آب اين انهار پس از جريان در كوچه هاى ربض به دو حوض بزرگ مقابل مسجد آدينه در شارستان مى ريخت. سپس اين آب در انهار كوچه هاى شارستان به جريان مى افتاد. انهار جارى در شهر, كوچه باغ هاى زيبا و سرسبزى را به وجود آورده بود و مسافرين در گرماى تابستان مى توانستند لختى در سايه خنك بيدهاى كنار انهار بياسايند. گويا هر يك از اين انهار نامى داشت, چنان كه نهر داخل شارستان به آب بزيان معروف بود و دو نهر ديگر به آب ديوانه و رود زرق. اهالى شهر جویهاى كوچكى را از اين انهار به داخل سراىهاى خود كشيده بودند تا ضمن برآوردن احتياجات خويش باغ ها و جاليزها را نيز سيراب سازند. يكى از باغ هاى زرنگ باغ ميمون بود كه در شارستان قرار داشت و جايگاه اميران و بزرگان شهر بود.


  از ديگر آثار زرنگ مى توان به مناره كهن اشاره نمود. اين مناره جايگاهى براى دادخواهى مردم شهر بود و تا داد خود نمى گرفتند اجتماع خود را به هم نمى زدند. احتمالا اين مناره جايگاه يك آتشگاه قديمى بود كه قبل از اسلام از حرمت و كرامت والايى برخوردار بود و پس از آمدن اسلام نيز همچنان عزت خود را به عنوان يك مكان مقدس حفظ كرده و به صورت جايگاهى براى دادخواهى مظلومان درآمده بود.


  ((سيستان مركز مار و مردان گردن فراز پيشگام, خردمند, زيرك, فقيه حافظ, باهوش, با ادب, سخن ور, ماهر در هندسه و حكمت بود)). تقريبا تمام جغرافيانگاران از كثرت مار در اين شهر سخن گفته اند. ياقوت در معجم البلدان از ابن الفقيه نقل كرده كه ((در هنگام گشايش سجستان به دست عرب ها مردمان آن جا مى گفتند نبايد خارپشت ها را كشت و نه آنها را راند, زيرا آنها مارها را مى كشند. سجستان پر است از مار, در هر خانه آن ديار يك خارپشت نگاه مى دارند)). اسدى توسى مارهاى زرنگ را نتيجه خون كابليان مى داند كه در گل بناهاى شهر سرشته شده است.


  از آن خون به ريگ اندرون خاست مار

  كرا آن گزيدى بكردى فكار


  اگر به گفته هرودوت مصر بخشش نيل است, سيستان نيز بخشش رود هيرمند بود. ياقوت مى گويد كه هزار ريزابه به اين رود مى ريختند و هزار نهر از آن جدا مى گردند. اين انهار باعث آبادانى دشت سيستان, افزايش جمعيت و بناى ديه هاى فراوان مى گرديد. در اطراف زرنگ روستاهاى آباد و پرجمعيتى مانند كوين و زنبوك و فره و درهند و قرنين و كواربواز و كزه و سنج و باب الطعام و كروادكن و نه الطاق نقش موثرى در حيات و اقتصاد شهر داشتند. در اين روستاها باغ هاى پهناورى وجود داشت كه عمده محصولات آنها خرما و انار و انگور بود. علاوه بر باغدارى, صيفى كارى نيز در كنار محصولات استراتژيك مانند جو و گندم و ارزن رواج داشت. از آثار مهم و قابل توجهى كه مى توان در كنار اين روستاها و حاشيه زرنگ نام برد آسياب بادى و چرخ باد بود.


  جابه جايى دو توده هواى سرد هندوكش و هواى گرم مناطق كويرى ايران باعث به وجود آمدن بادهاى محلى 120 روزه سيستان مى گردد. اين بادها كه جهت آنها شمال غربى ـ جنوب شرقى است از اواسط ارديبهشت تا اواخر شهريور پيوسته و سخت مى وزند. مردم سيستان با علم مهندسى دريافتند كه از اين انرژى رايگان مى توان به بهترين نحو استفاده نمود. از اين رو در اطراف زرنگ و ساير نواحى سيستان مبادرت به ساخت آسياب بادى و چرخ باد كردند كه اين نوع آسياب مخصوص اين بلاد بود. البته آسياب بادى و چرخ باد فقط در تابستان و آن هم هنگام وزش باد مورد استفاده قرار مى گرفت و در زمان هاى ديگر استفاده اى نداشت. ملك شاه حسين سيستانى درباره چرخ باد مى گويد ((بعضى محال چرخ بر سر چاه آب داير ساخته اند و به شكل آسياى باد تعبيه كرده اند كه آسيا مى گردد و آب از چاه بيرون میآيد و زراعت مى نمايد)).


  چارلز ادوارد ييت در سفرنامه خراسان و سيستان كه تا زمان وى نيز آسياب هاى بادى سيستان داير بود درباره ساختمان آنها گفته ((ساختمان اين آسياب ها بدين ترتيب است كه يك ستون به طور قائم قرار مى گيرد و دو ديوار آن را در جهات جانبى مهار مى كنند. به ترتيبى كه فضاى رو به جنوب آن باز و دو سوم فضاى رو به شمال آن بسته است. از بالاى ستون و وسط آن يك تير عرضى عبور مى كند, ستون در پايين از سنگ هاى آسياب عبور كرده و در جايى كه براى آن تعبيه شده است قرار مى گيرد. سنگ آسياب بالايى توسط
 

شهر سوخته ، زادگاه شهریت

شهري باستاني در 56 كيلومتري بين زابل و زاهدان واقع شده كه در زمان خود از مهمترين شهرهاي جهان بشمار مي رفته يعني تقريبا 5000 سال پيش از اين با وسعتي بالغ بر 180 هكتار يكي از مظاهر تمدن بوده و نبض تجارت بين الملل بشمار مي رفته است. اطراف اين شهر كهن 700 تپه باستاني شناسايي شده كه روزگاري روستاهاي اطراف اين شهر را تشكيل مي داده اند . شهر سوخته 10 تا 12 هزار نفر جمعيت داشته ، شهر سوخته به عنوان «مادرشهر» نيمه شرق فلات ايران و كلان شهري در اوج تمدن، پيشرفت ، دانش ، هنر و صنعت بشمار مي آمده .

كاوشها نشان داده است كه شهر سوخته را بطه فرهنگي بزرگي ميان شرق تا مغرب آسيا داشته و مناطق حاصلخيز از جمله ميان رودان وارد كننده ي مواد اوليه و فناوري از جنوب شرق ايران مانند شهر سوخته و جیرفت و شهداد ( كرمان ) بوده اند . از نام واقعي شهر سوخته اطلاعي در دست نيست و نام جديد آن نامي است كه حدود 150 تا 200 سال پيش بر اين محوطه نهاده اند . هنوز هيچ كس از نام اين شهر و دليل از ميان رفتن آن چيزي نمي داند باستان شناسان حدس مي زنند تغيير مسير رودخانه هيرمند سبب متروك شدن اين شهر بوده.

تراكم مواد باستاني در يك متر مربع شهر سوخته نشان دهنده ي وجود بيش از 4 ميليارد ماده فرهنگي و باستاني از لارو حشرات و دانه هاي گياهي تا مهره هاي سنگي ، اشياء سفالي ، چوبي ، بقاياي انساني و حيواني در ميان خاكهاي اين محوطه است . موقعيت خاص طبيعي شهر سوخته ووجود لايه هاي شوره نمك در سطح شهر به حفاظت نمونه هاي باستاني واشياء آن كمك فراوان كرده .

شهر سوخته داراي 4 دوره مي باشد :1- دوره اول 3200 تا 2800 ق . م با وسعت 15 هكتار : دوره آغاز نگارش و پيدا شدن لوحه هاي گلي 2- دوره ي دوم 2800 تا 2400 ق. م با وسعت 45 هكتار : برابر با آغاز شهر نشينی است 3- دوره سوم 2400 تا 2100 ق. م با وسعت 80 هكتار :شهر به اوج خود رسیده و دارای حکومت است. 4- دوره چهارم 2100 تا 1800 ق.م با وسعت 5 هکتار: كه دوره افول اين محوطه است . شهر سوخته از 5 بخش شامل: گورستان، منطقه مسكوني، بناهاي يادماني ، صنعتي و بخش مركزي تشكيل شده و اين نشان دهنده سامانه ناحيه بندی وتفكيك حرفه اي و تخصصي در شهر است .

آثار بدست آمده از اين شهر باستاني كه آرزوي هر باستان شناسي در دنياست كه در اين محوطه به كاوش بپردازد ، نشان مي دهد كه اين شهر مهمترين مركز اجتماعي ، سياسي ، اقتصادي و فرهنگي تمام منطقه طي هزاره سوم ق. م بوده است .

فنون و مشاغل و هنرهاي قابل مطالعه در شهر سوخته بر اساس يافته ها عبارتند از :

تجارت منطقه اي و فرا منطقه اي ، تاريخ شهر نشيني و شهر سازي ، سير تحول معماري ، سير تحول هنر هاي سنتي ، فلز كاري ، جواهر سازي ، بافندگي ، خراطي و منبت كاري و تاريخ دانش رياضي و ...

پس از اشاره ي كوچكي بر سطح اهميت شهر سوخته ويژگي هاي اين شهر را سعي مي كنيم به اختصار بيان كنيم :




مردم شهر سوخته

دكتر سيد منصور سید سجادي سرپرست هيأت باستان شناسي شهر سوخته مي گويد : بررسي هاي انسان شناسي برروي اسكلتهاي بدست آمده در شهر سوخته نشان مي دهد مسن ترين فرد پيدا شده در شهر سوخته زني 60 ساله بوده است . بررسي ها نشان مي دهد كه تراكم سن مردان در حد فاصل 26 تا 53 سال و تراكم سني زنان بين 26 تا 46 سال بوده است . بلند ترين فرد شناسايي شده در شهر سوخته مردي به بلندي بيش از 190 سانتيمتر بوده دكتر سيد سجادي در ضمن، مردم اين شهر را ساكنان صلح دوست ناميده وي مي گويد طي كاوشهاي انجام شده ابزار جنگي كه بتوان بر اساس آنها ساكنان شهر سوخته را ساكناني جنگجو دانست يافت نشده و در مجموع هيچگونه آثار خشونت در اين شهر باستاني كشف نشده . در ضمن مردم شهر سوخته بر اساس اشياء گوناگوني كه در گورهاي مردم اين شهر كشف شده مشخص است كه به زندگي پس از مرگ نيز اعتقاد داشته اند.در كاوشهاي باستان شناسي بخش هايي از يك معماري ناهمگون با ساختار گورستان از اين محوطه بدست آمده که نشان مي داد اين محل براي آماده سازي مردگان براي دفن در دل گورستان است. اين يعني ساكنان شهر سوخته در 5000 سال پيش مرده شويخانه داشتند ، آنان ابتدا مردگان خود را شسته و بعد آنها را به خاك مي سپردند .



اداره ي شهر سوخته و نقش زنان در آن

شهر سوخته را در 5000 سال پيش زنان اداره مي كردند ، تحقيقات باستان شناسي نشان داده زنان قوي ترين گروه در جامعه شهر سوخته بوده و ابزار قدرت در دست آنها بوده . دكتر سيد سجادي سرپرست هيأت كاوش شهر سوخته مي گويد : در دنياي باستان ابزارهایي وجود داشته كه از آنها به عنوان ابزارهاي كنترل اقتصادي و اداري ياد مي كنيم (نمونه هاي مهر و موم شده اشياء بدست آمده نيز خود بهترين دليل براي سسيستم كنترل اداري در اين منطقه است) هر فرد يا گروهي در جامعه صاحب چنين ابزارهايي بوده در شمار قوي ترين فرد يا گروه آن جامعه محسوب مي شود كه مهرها يكي از نمونه هاي نيروي اقتصادي جوامع باستان بوده اند .

دارا بودن مهر به معناي نيروي تصميم ديگري بوده و جالب اينكه در شهرسوخته در حفاري هاي گورستان 90 درصد گورهايي كه مهرهاي مهم در آن يافت شده متعلق به زنان شهر سوخته بوده و 5 درصد متعلق به كودكان و 5 درصد باقي مانده متعلق به مردان بوده . ایشان اضافه کرده اند: زنان شهر سوخته هميشه آراسته بوده و زندگي مرفهي داشته اند اين مساله بسيار طبيعي به نظر مي رسد كه مردان برخي از ابزار قدرت را به زنان بسپارند زيرا مردان به كار كشاورزي و صنعتگري مشغول بودند و زمينهاي كشاورزي و كوره هاي سفالگري و كارگاههاي جواهر سازي نيز از شهردور بوده لذا طبيعتاً مهرها بايد در دست كساني باشد كه در يك جاي ثابت بوده تا در دسترس همگان قرار داشته باشند تا آنان بتوانند با اين ابزار مشكلات شهر را به سرعت حل كنند ، دكتر سيد سجادي با تاكيد بر وجود يك فرهنگ و تمدن بسيار غني ، پيشرفته و كاملاً انساني در شهر سوخته خاطر نشان ساخت كه زنان و مردان شهر سوخته در كنار هم و هر يك به فراخور امكانات خود سعي داشتند حوزه تمدني خود را به نحو احسن اداره كنند .



هنر و صنعت

شهر سوخته يكي از شهرهاي صنعتي در 5 هزار سال پيش در جنوب شرقي ايران بوده كه در كارگاههاي مختلف آن اشياء گوناگوني ساخته مي شده و اين كارگاهها و صادرات و واردات اشياء قيمتي در اين شهر باعث ايجاد طبقه كارگر متخصص شد. با بررسي آثار باقي مانده سنگي مي توان به نتايج گوناگوني رسيد كه حاصل نظام نوين اجتماعي ( شهرنشيني ) بوده كه عبارتند از تجارت و مبادله كالا با سرزمينهايي در فاصله هاي مختلف ، ايجاد تخصص و كارتمام وقت صنعتگران درشهرها كه با جدا سازي كارگاههاي صنعتي از محله هاي ديگر شهر صورت مي گرفته و بالاخره تقسيم بندي اجتماعي افراد بر اساس نوع كاري كه انجام مي دهند. مهره هاي شهر سوخته به شكل هاي مختلف و مواد گوناگوني چون سنگ لاجورد، فيروزه ، عقيق ، كريستال صخره اي، سنگ آهك، مرمر، سنگ صابون ، صدفهاي دريايي ، استخوان فلز ، و در موارد نادري از لاء ساخته شده اند .

به جز سنگ لاجورد و فيروزه ، تقريبا تمام مواد اوليه و خام بكار رفته در شهر سوخته از ارتفاعات سيستان تامين مي شد و عقيق از بستر رودخانه ها گرفته مي شد .

دكتر ميشل كازانوا (استاد دانشگاه رن فرانسه و عضو گروه حفاري شهر سوخته) كه محقق سنگهاي قيمتي دوران باستان است مي گويد: «حاصل مقايسه اشياء زينتي فراواني كه تا كنون از مصر ، بحرين ، سوريه ، دانمارك ، شوش، جيرفت و شهر سوخته بدست آمده اين بود كه بسياري از اين اشياء با ارزش که در گورستانهاي سلطنتي ميان رودان (بين النهرين) يافت شده از شهر سوخته و جيرفت و آسياي مركزي به اين منطقه آمده و توسط بزرگان مورد استفاده قرار مي گرفته اما نكته جالب توجه آن است كه ظروف قيمتي بدست آمده از شهر سوخته و جيرفت در گورستانهاي عمومي كشف شده اما در ميان رودان و ديگر شهرها اين ظروف در گورستانها ي سلطنتي و معابديافت شده» وي ياد آور شد: «اين موضوع نشان مي دهد كه توليد اين قبيل اشياء در جيرفت و شهر سوخته رايج بوده و در گورهاي مردم اين شهر ها نيز يافت مي شود اما زماني كه اين اشياء به ميان رودان مي رود بسيار باارزش دانسته مي شودو در معابد و اين قبيل مراكز نگهداري مي شوند» و تمام اينها نشان از غنا و رفاه مردمان اين شهرها دارد .

پارچه هاي بدست آمده از شهر سوخته نرم و تازه بنظر مي رسند و برخي از آنها را مي توان مانند دستمالي پيچيده و باز كرد بدون آنكه به شكل آنها خللي وارد شود . پارچه ها، رنگي و داراي دو منشأ گياهي و جانوری هستند و پيدا شدن تعداد قابل توجهي وسايل و ابزار گوناگون بافندگي و ريسندگي چوبي و گلي و سفالي و فلزي نشان دهنده توليد پارچه ها در شهر سوخته است .

در مجسمه هاي يافت شده در شهر سوخته پيكر حيوانات و انسان، هم زن و هم مرد ديده مي شود.

پس از سفال، مرمر رايج ترين ماده اي است كه در شهر سوخته براي توليد ظرفهاي مختلف و اشيايي چون مهر ، مدال، مهره هاي سنگي ، دوك نخ ريسي، وزنه هاي بافندگي و پيكركها استفاده شده ، بر اساس شواهد موجود توليد ظروف سنگي در شهر سوخته فعاليتي تخصصی بوده و بر مبناي اطلاعاتي كه از گورستان در دست است مي دانيم كه بسياري از پيشه ها و مشاغل در شهر سوخته تخصصي بوده (قبورجداگانه) ،عمده سنگهاي به كار رفته در توليد اشياء مرمري شهر سوخته، از افغانستان به اين منطقه آورده شده .

اشكال چوبي نيز به شكل هاي مختلف در شهر سوخته ديده شده اند : اشياء زينتي ، قالب كفش ، جعبه ها، اشيا و ابزار كار. از نمونه هاي بسيار شايان توجه و جالب، آثار معرق بر روي دو عدد شانه ي سر است كه تا پيش از اين قدمت معرق به دوره صفويه و قاجار بر مي گشت ولي با كشف اين دو شانه ظريف قدمت معرق به هزاره سوم قبل از ميلاد عقب رانده شد.



دانش پزشكي

با شواهد موجود آشكار است كه دانش پزشكي اين منطقه از دانش حال حاضر آن سامان نه تنها كمتر نبوده شايد بيشتر هم بوده.

چشم مصنوعي كشفي بي نظير در كاوش هاي علمي شهر سوخته است كه توجه تمام كارشناسان و باستان شناسان را به خود جلب كرده. اين چشم، چشم چپ يك زن تنومند مدفون در قبر بوده. جنس اين چشم هنوز مشخص نشده اما به نظرمي رسد چشم مزبور از جنس قير طبيعي است كه با نوعي چربي جانوري مخلوط شده ساخته شده است در روي اين چشم مصنوعي ريزترين مويرگ هاي داخل کره چشم توسط مفتول هاي طلايي به قطر كمتر از نيم ميلي متر طراحي شده اند. بررسي ها نشان داده که احتمالاً زن صاحب چشم 25 تا 30 ساله بوده و زني دورگه ي سياه و سفيد بوده و قدمت اين چشم به حدود 2800 سال پيش از ميلاد و 4800 سال پيش از اين مي رسد. به غير از اين ها به علومي چون شكسته بندي، عمل شگفت انگيز جراحي جمجمه و دندان پزشكي واقف بودند و جراحي مغز دختر 13 ساله از ديگر شگفتي هاي دانش پزشكي این مردمان بوده.



معماري

اين شهر كه به گفته پروفسور كازانوا شهریت اوليه اينجا بوده و بسياري از مسائل شهر نشيني دنيا را مي توان از اين محوطه باستاني پيدا كرد ، بناي عظيمي را در خود جاي داده كه داراي 60 اتاق و فضاي مفيد مي باشد. اين اتاقها و فضاها به دو گروه فضاهاي سرباز يا حياط و فضاهاي بسته يا اتاق تقسيم مي شود. كاوش هاي جديد اتاق هاي بيشتري از اين بناي بزرگ را كشف كرده اما تا اكنون ديوارهاي خارجي اين بنا و محدوده اصلي آن پيدا نشده. ديوارهاي اتاق از خشت است و داراي استحكام زيادي است و داراي قطر زياد بين 75 تا 125 سانتي متر بوده خشتها با استفاده از قالب هاي چوبي ساخته شده اند و كناره هاي آن كاملا صاف بوده و اثر انگشت خشت زن كمتر بر روي خشتها مشخص است و شايان ذكر است كه دروازه اصلي ساختمان هنوز پيدا نشده. و تمام اينها نشان از معماري شگفت انگيز آن دارد.



طراحي اولين انيميشن بشريت

پيش از انقلاب اسلامي باستان شناسان ايتاليايي حاضر در شهر سوخته به هنگام كاوش در يك گور 5 هزار ساله جامي پيدا كردند كه نقش يك بز همراه با تصوير يك درخت روي آن ديده مي شد. در سال 1983 اين اثر در قالب گزارش حفاري گروه ايتاليايي در نشريه اي معرفي شد. سالها بعد دكتر سيد سجادي پس از بررسي اين شيء دريافت كه نقش آن برخلاف ديگر آثار تكراري هدفمند دارد به گونه اي كه حركت بز را به سوي درخت نشان مي دهد. در آن زمان نقاشي هنرمند توانسته در 5 حركت بزي را طراحي كند كه به سمت درخت حركت مي كند و از برگ آن تغذیه مي كند از اين جام 10 سانتي متري كه روي يك پايه است براي نوشيدن استفاده مي كردند.

در سفالهاي شهر سوخته كه از متمدنترین و پيشرفته ترين تمدن های باستاني در 5 هزار سال پيش است، نقش بز و ماهي بيش از هر نقش ديگری است چون مردم شهر از بز و ماهي بیش از هر موجود ديگري براي ادامه حيات استفاده مي كردندنقش بز متحرك نشان مي دهد كه مردمان شهر سوخته بسيار باهوش، هنرمند و در زمان خود پيشرو بوده اند.

رئيس آسيفاي ايران (انجمن فيلمسازان انيميشن) گفت: اين بز متحرك كه نخستين انيميشن دنيا به شمار مي رود به نماد آسيفاي ايران تبديل شد. اما انتخاب آن به عنوان آرم آسيفاي بين المللي به نظر اعضاي آن بستگي دارد. روانبخش صادقي انيماتوري كه براي نمايش يكي از انيميشن هاي اينترنتي خود در جشنواره زاگرب در كشور كرواسي به اين كشور سفر كرده گفت : يك نسخه از فيلم معرفي بز نقش بسته برجام سفالين شهر سوخته كه توسط آسيفاي ايران ساخته شده را در مجمع عمومي به اعضاي آسيفاي بين المللي تحويل دادم قرار است هر يك از اعضا آن را تماشا كنند سپس نظر انجمن درباره انتخاب اين نقش به عنوان لوگوي آسيفا اعلام شود.

از دلايل ديگر كه ثابت كننده ي هوش بسيار بالاي مردم شهر سوخته است اين است كه آنها اولين مخترعان بازي هايي چون شطرنج و تخته نرد بوده اند و ديگري خط كشي با دقت كمتر از نيم ميلي متر كه نشان از آشنايي آنان با علم رياضي و هندسه دارد.

در مجموع مي توان گفت در 5 هزار سال پيش، اين شهر از سيستم اداري بسيار پيشرفته، دانش پزشكي و رياضي و معماري و صنعت باور نكردني و سيستم بهداشتي بسيار مترقي از جمله سامانه تخليه فاضلاب، همچنين مردمي بسيار مرفه و غني و بسيار با فرهنگ، همكاري زن و مرد در اداره و پيشرفت جامعه و..... برخوردار بوده و تمام اينها در 5 هزار سال پيش رخ داده.

پس ما مي توانيم ...... پاينده ايران و ايراني
 

براي نخستين‌بار در شهر سوخته يك چشم مصنوعي متعلق به چهارهزار و 800 سال پيش كشف شد.به گزارش خبرنگاران دكتر سيدمنصور سيدسجادي ـ سرپرست گروه باستان‌شناسي شهر سوخته ـ با اعلام اين مطلب افزود: اين چشم متعلق به زني تنومند 25 تا 30 ساله است كه در قبرستان شماره‌ي 6705 منطقه‌ي گورستان مدفون بوده است. وي با اشاره به مطالعات نخستين كه وجود آثار آبسه در زير تاق ابرو را نشان مي‌دهند، گفت: به‌دليل طول زمان زيادي كه بخش زيرين چشم مصنوعي با پلك در تماس بوده است، آثار ارگانيكي پلك چشم روي آن قابل ديدن هستند.



او درباره‌ي جنس اين چشم مصنوعي، توضيح داد: جنس و ماده‌ي چشم يادشده هنوز مشخص نيست و تشخيص آن به آزمايش‌هاي بعد موكول شده است؛ اما به‌نظر مي‌رسد، در ساخت اين چشم از قير طبيعي كه با نوعي چربي جانوري مخلوط شده، استفاده شده است.به گفته‌ي‌ سرپرست هيات باستان‌شناسي شهر سوخته روي اين چشم مصنوعي ريزترين مويرگ‌هاي داخل چشم توسط مفتول‌هاي طلايي به قطر كمتر از نيم ميلي‌متر طراحي شده‌اند. مردمك اين چشم در وسط طراحي‌شده و تعدادي خطوط موازي كه تقريبا يك لوزي را تشكيل مي‌دهند، در اطراف مردمك ديده مي‌شوند. از دو سوراخ جانبي در دو سوي اين چشم مصنوعي براي نگهداري و اتصال آن به حدقه‌ي چشم استفاده مي‌شده است.بررسي‌هاي انسان‌شناسانه نشان داده‌اند كه به احتمال زياد اين زن سني بين 25 تا 30 سال داشته و دورگه (سياه و سفيد) بوده است. در اين قبر همچنين ظرف‌هاي سفالي، مهره‌هاي تزييني، يك كيسه‌ي چرمي و يك آينه مفرغي يافت شده‌اند. قدمت اين قبر و چشم مصنوعي يافت‌شده به حدود چهارهزار و 800 سال پيش مي‌رسد و بررسي و مطالعه براي دستيابي به اطلاعات بيشتر درباره‌ي اين چشم و اسكلت ادامه دارد
 

کشف جام سفالین با نقش متحرک

شهرسوخته با 150 هكتار وسعت در 55 كيلومترى زابل درحاشيه جاده زابل- زاهدان واقع و با قدمتی پنجهزار ساله یکی از شگفتی های تاریخ ایران و بهشت باستان شناسان نامیده می شود.


شهر سوخته پنج هزار سال پیش، كلان شهری در اوج تمدن و پیشرفت در هنر و صنعت بوده اما هنوز هیچ کس نام اصلی و دلیل از میان رفتن آن شهر را نمی‌داندباستان
شناسان حدس می‌زنند وقوع یک آتش‌سوزی مهیب یا تغییر مسیر رودخانه هیرمند، سبب متروک شدن این شهر شده‌است.



ساکنان این منطقه از بز و ماهی بیش از هر حیوان دیگری برای ادامه حیات بهره می بردند و به همین دلیل است که این دو حیوان بخش عمده ای از تصاویر به دست آمده در شهر سوخته را تشکیل می دهند.باستان شناسان ایتالیایی حاضر در شهر سوخته به هنگام کاووش در گوری 5 هزار ساله، جامی را پیدا کردند که نقش یک بز همراه با تصویر یک درخت روی آن دیده می شد.

در سال 1983 این اثر در قالب گزارش حفاری گروه ایتالیایی در نشریه ای به چاپ رسید. سال ها بعد منصور سجادی، باستان شناس ایرانی پس از بررسی این شی دریافت، نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد اما كشف جام سفالین با نقاشی متحرك ثبت شده روی آن، در میان سفال‌های این منطقه بی‌مانند است. این نقاشی، حركت تصاویر را در كوتاه‌ترین زمان ممكن روی جامی با دهانه ای 8 سانتی متری نشان می‌دهد. در دیگر سفال‌های یافته شده در شهر سوخته نقوش متفاوتی دیده وجود دارد كه برخی اوقات تكرار شده‌اند، اما حركتی در آنها دیده نمی‌شود. از نگاه باستان‌شناسان، این كشف نشان دهنده آن است كه مردمان شهر سوخته بسیار باهوش، هنرمند و در زمان خود پیشرو بوده‌اند.

هنرمند نقاشی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ است در 5 حرکت، بزی را طراحی كند كه به سمت درخت حركت و از برگ آن تغذیه می کند.

از این جام برای نوشیدن استفاده می‌شده است. ارتفاع این جام 10سانتی‌متر و دهانه آن 8 سانتی متر قطر دارد و روی یك پایه استوار شده است.

تاکنون در دوره های پیش از تاریخ چنین تصاویری دیده نشده و برای اولین بار با این تصویر در شهر سوخته پیدا شده. در بسیاری از ظروف اشکالی را می بینیم که تنها تکرار شده اند اما حرکتی در آنها دیده نمی شود. اما تحقیقات نشان داد که این نقش، قدیمی ترین ایده هنرمنذان باستان برای ارائه تصویر متحرک و به تعبیر امروزی انیمیشن است.



 


   

کوه خواجه زابل
کوه خواجه تنها عارضه طبیعی دشت سیستان با ارتفاع تقریبی 609 متر از سطح دریا (حدود 100 متر از سطح زمین) است که در هنگام پرآبی جزیره کوچکی را درمیان هامون هیرمند شکل می دهد. این کوه و دریاچه در باورهای سه مذهب زرتشت، مسیحیت و مسلمانان مقدس است. این منطقه تاکنون توسط تعداد زیادی از پژوهشگران مورد بررسی و کاوش قرار گرفته و همه بر اشکانی و ساسانی بودن بناها با کاربری توامان زیستی، دفاعی و عبادی متفق القولند.

از لحاظ اعتقادی و بر اساس اسطوره های زرتشتی دریاچه هامون مقدس بوده و ظهور منجی (سوشیانت) از این دریاچه اتفاق می افتد.
بنابر باورهای آیین مزدیسنا و اسطوره های پهلوی که بر اساس تعالیم زرتشت سپیتمان تدوین گردیده است، در پایان هزاره دوازدهم، براى سومین بار از خاندان بهروز پارسا، دوشیزه‏اى به آب دریاچه هامون (برخی این دریاچه را دریاچه تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی و در شهر تکاب گفته اند) داخل شده و آخرین رهاننده یا «سوشیانت‏» موسوم به استوت ارته از وى زاییده مى‏شود. به همین لحاظ کوه خواجه نیز تقدس و رازالودگی خاصی دارد؛ سوشیانت به شکل های مختلف تقریبا در تمام متون زرتشی و اوستایی از جمله در گاتها، یسنا، سروده های زرتشت و یشتها مورد اشاره قرار گرفته و تقریبا شکی نیست که اشو زرتشت در کتاب اوستا به آن اشاره داشته است.
مهمترین و بزرگترین بخش آثار باستانی کوه خواجه، در شیب جنوب شرقی کوه قرار گرفته که دارای سه دیواره دفاعی، دروازه اصلی، راهروهای جانبی، حیاط مرکزی، آتشکده و... بوده و بنام قلعه کافرون شناخته می شود. دومین مجموعه در بلندترین نقطه و مشرف بر قلعه کافرون ساخته شده کک کهزاد است که در باورهای اساطوره ای فرمانروای دیوسان منطقه بوده و توسط رستم دستان به قتل می رسد. این مکان می تواند کاندیدایی برای محل شاه نشین ارگ باشد.
شواهدی از راه پله های سنگی منظمی که ارتباط قلعه کافرون را با کک کهزاد برقرار میکرده هم اکنون دیده می شود. بنای دیگر به گویش محلی، کوچک چل کنجه (کوشک چهل دخترون) است و مابقی آثار پراکنده سطح کوه را آثار قبور اسلامی و بنای مقبره ای مقدس خواجه مهدی تشکیل داده است. در باورهای اهالی نسب خواجه را به شهیدی از خاندان آل علی (ع) می رسانند که توسط کفار به شهادت رسیده است.
این اثر در حد فاصل زاهدان به زابل و در فاصله حدود 30 کیلومتری زابل در یک مسیر انحرافی قرار دارد. در این مسیر تنها چند روستای کوچک وجود دارد و به همین دلیل اتومبیل های زیادی از این مسیر تردد نمی کنند. فراموش نکنید که در بازدید این کوه، تنها به قلعه اکتفا نکنید و حتما از مقبره جالب توجه خواجه و قبور متعدد بالای کوه دیدن نمایید. در قسمت سر قبر، سوراخی وجود دارد که اهالی نظر جالبی در مورد آن دارند. اعتقاد اهالی بر این است که در صورتی که با نیت خاصی دست را در این سوراخ فرو ببرید، مطابق با نیت شما چیزی به همراه دست شما خارج می شود. البته چیزی که خارج می شود معمولا پَر یا چیزی شبیه به آن بیشتر نیست.
سطح روی کوه به صورت فضایی مسطح و بزرگ بیش از چند ده هکتار است که قسمت اعظم آن به وسیله قبور سنگی جالبی پوشیده شده است. این قبور به حدی حیرت انگیر هستند که شاید ساعت ها شما را مشغول نماید. قبوری که تقریبا روی سطح زمین قرار دارند و بر روی آنها سنگ هایی به صورت مسطح و البته گاهی منحنی شکل روی آنها را پوشانیده اند.
شاید بهتر باشد با یک راهنما از این منقطه دیدن نمایید. وسعت آثار بر روی این کوه به قدری زیاد است که حتی با وجود یک راهنما چند ساعت وقت برای دیدن همه آنها نیاز است. از جمله نقاط جالب توجه این کوه قدمگاه حضرت علی (ع) و دره ی سوخته ای است که به اعتقاد مردم محلی بر اثر پرتاب ذوالفقار امام به سوی کفار در کنار کوه خواجه به وجود آمده است. گرچه سندیت این مطالب مانند مزار شریف در افغانستان در حاله ای از ابهام است؛ و بیشتر به داستان های اسطوره ای می ماند. نکته آخر اینکه، قسمت اصلی آثار رو به جنوب و شرق است، به همین دلیل صبح بهترین وقت برای عکاسی از ارگ می باشد.


 

سیستانیها،بزرگان سیستان،سیستان ونقش آن درتمدن وفرهنگ ایران عزیز

عبرت سیستانی

میرزا محمد علی رحیمی، متخلص به عبرت سیستانی، از شعرای سیستانی است.


پدر وی آقا شیخ غلامرضا واعظ و مادرش صابره، در سال ۱۲۸۳ هجری قمری در سیستان بدنیا آمد. مادر عبرت نیز شاعر بوده است طوری که به علت لیاقت علمی او، ناصرالدین شاه سالانه مبلغی به عنوان صله برایش می فرستاد. عبرت سیستانی، زیاداهل سفر و جهانگردی بود و به ایران، عربستان، هندوستان وافغانستان سفر کرده بود.


وی دارای دیوان عبرت یا «عبرنامه» است. کتاب قصاید عبرت نیز در سال ۱۳۴۴ به سفارش فرزندش در کراچی به چاپ رسیده است. وفات عبرت سیستانی را به سال ۱۳۳۹ ثبت نموده اند.
شعر [ویرایش]

اشعار زیر برداشتی از کتاب غزلیات عبرت سیستانی است.ای گدای خوشه چین، دانی که خرمن، آن کیست وی حریف مست دانی، باده از پیمان کیست
آمدی با گوی سر در عرصه میدان عشق لیک واقف نیستی، سر در خم چوگان کیست
کانیات از خوان انفاسش تمتع برده اند باز می پرسد ز «عبرت» کاین نعم از خوان کیست

فرخی سیستانی
ابوالحسن علی بن جولوغ سیستانی معروف به فرخی سیستانی از غلامان امیرخلف بانو آخرین امیر صفاری بود. علی بن جولوغ، از سر ناچاری شعری در قالب قصیده سرود و آن را « با کاروان حله» نام نهاد؛ و شعر را به عمید اسعد چغانی وزیر امیر صفاری تقدیم کرد. معروف است که روز بعد علی بن جولوغ قصیده‌ای به نام «داغگاه» ساخت و آن را برای امیر صفاری خواند. امیر صفاری، چهل کره اسب را به علی بن جولوغ هدیه کرد و او را از نزدیکان دربارش قرار داد.

علی بن جولوغ نیز با تخلص فرخی در دربار صفاریان، چغانیان و غزنویان شعر می‌گفت. محمود غزنوی او را به ملک الشعرایی دربار منصوب کرد. پس از مرگ محمود در سال ۴۲۱ هجری قمری، فرخی به دربار سلطان مسعود غزنوی روی آورد و تا پایان عمر به ستایش این امیر غزنوی مشغول بود.

روایت شده‌است که فرخی علاوه بر شاعری آوازی خوش داشت و در نواختن بربط مهارت داشت. دیوان شعر فرخی شامل بیش از چند هزار بیت است که در قالب‌های قصیده، غزل، قطعه، رباعی، ترکیب‌بند، و ترجیع‌بند سروده شده‌است.

از آن جا که بیشتر قصاید فرخی در دربار غزنویان سروده شده است؛ ستایشگری و وصف در آن بسیار زیاد است؛ هر چند در میان شعرهای فرخی اشعاری نیز هستند که نکات آموزنده اخلاقی را در بر دارند. فرخی در سال ۴۲۹ هجری قمری در سنین جوانی در غزنه درگذشت.

از شاعر هم عصرش لبیبی در رثای اوست که:گر فرخی بمرد چرا عنصری نمرد؟ پیری بماند دیر و جوانی برفت زود
فرزانه‌ای برفت و ز رفتنش هر زیان دیوانه‌ای بماند و ز ماندنش هیچ سود
فریدالدین سجزیفریدالدین سجزی، فریدالدین سیستانی ادیب و فاضل زمان خویش بوده است. امین احمد رازی، لطافت طبع و شیوای سخن و شعر فریدالدین را بسیار ستوده است و از او به عنوان فرید عصر و وحید دهر یاد می‌کند.

عوفی نیز عظمت وی را چنین بیان می‌کند. فریدالدین سجزی شاعری است که بربساط فضیلت، شاه بود و بر آسمان هنر، ماه. رباعیات زیر از این شاعر است.راه دل من، آن بت دلخواه زند وز دوست عجب نبود، اگر راه زند
چاهی است که چاه زنخش می‌گوید زلفش همه دل بر سر آن چاه زن
عادل سیستانی (علیرضا سنچولی)، شاعر و نویسنده در استان سیستان و بلوچستان است.
زندگینامه

وی در دوم مردادماه سال ۱۳۵۲ در زابل به دنیا آمد. دوران ابتدایی و راهنمایی را در همان شهر سپری کرد و برای ادامه تحصیل به زاهدان رفت. پس از گذراندن دوره دبیرستان و دانشگاه، به استخدام آموزش و پرورش درآمد.

عادل در سن 17سالگی، شعر و نویسندگی را از آغاز و در سال ۱۳۷۰ در مسابقات کشوری شعر، به عنوان شاعر برگزیده ایران انتخاب گردید. سپس با مطالعه و تحقیق فراوان در سال ۱۳۷۳ اولین مجموعه شعرش با عنوان "بهار سبز" منتشر شد. در سال ۱۳۷۹ مجموعه شعر" با شقایق ..." و در سال ۱۳۸۴ مجموعه شعر "هم نشین عرشیان"را به چاپ رساند. وی دارای مقالات مختلف فرهنگی، اجتماعی و ادبی است.

کتاب با شقایق
کتاب بهار سبز
کتاب همنشین عرشیان
مقاله سفر نامه سیستان نوروز 84
مقاله بازار شعر امروزو...
شعر [ویرایش]

شعر من سیستانم از آثار این شاعر جوان در مجموعه شعر «با شقایق» است:من بی مثال وشاخصم دیوار چینم من استوار و راسخم در امر دینم
من را هزاران بار طوفان دربه در کرد چشمان مرا سیل چندین بار تر کرد
روزی درون دستهایم رستمی بود در وادی من هم گلی و عالمی بود
هامون برایم غرشی از نو بنا کرد گلهای باغم را درون یخ فنا کرد
فریاد کردم داد کردم بی اثر بود از هرکه استمداد کردم بی اثر بود
من پایتخت کشور ایران نبودم؟ سیمای بخت کشور ایران نبودم؟
چوب مرا تیر و کمانش کرد یعقوب من را شر فدار زمانش کرد یعقوب
من زادگاه رستم دستان نبودم؟ من سرزمین خیل عیاران نبودم؟
روزی برای کشورم زادم تمدن اقصی نقاط کشورم دادم تمدن
آثار من مثل تنی در زیر خاک است روح تمدن در درونم پاک پاک است
کی می‌رسد دستی که خاکم را بکاود این دشتهای پاک پاکم را بکارد
تا لاله‌ها از زیر خاکم سر برآرند تخم حقیقت در دل عالم بکارند
من نرگس و من لاله و من ژاله دارم من پیچک و من ارغوان، آلاله دارم
محمد پسر وصیف سجزی


محمد پسر وصیف نامه‌نگار (دبیر رسایل) یعقوب لیث صفاری بود. گروهی سرایش نخستین شعر فارسی را از او می‌دانند

بر اساس کتاب تاریخ سیستان، نخستین کسی بود که به زبان فارسی شعر عروضی گفت. پس از آن‌که یعقوب لیث صفار، در سال ۲۵۱ هجری قمری، خوارج را تار و مار کرد؛ محمد بن وصیف او را به زبان فارسی ستایش کرد.

در کتاب تاریخ سیستان آمده: در سال ۲۵۳هجری پس از فتح پوشنگ و کابل و هرات بدست یعقوب لیث صفاری، شاعران در مدح وی اشعاری به عربی می‌سرایند پس از خواندن یکی از قصیده‌های عربی، یعقوب می‌گوید: "چیزی که من اندر نیابم، چرا باید گفت؟" و محمد بن وصیف سیستانی شعر فارسی گفتن گرفت
ملک شاه حسین سجستانیملکشاه حسین بن غیاث الدین محمدبن شاه محمود سیستانی، از شاهزادگان سیستان و بازمانده از سلسله عمرو لیث صفاری است .وی متولد ۹۷۸ ه.ق در سیستان می‌باشد. ملک شاه حسین قرائت قرآن را نزد مولانا عبدالمومن صلحی و آحکام را نزد شیخ کلب علی جزایری فرا گرفت .همچنین علوم دیگر را نزد اساتیدی چون شیخ محمد مومن، سید امیر ضیاالدین محمد وسیدطباطبایی زواره‌ای تعلیم دید. ملک شاه حسین علاوه بر زبان فارسی به زبان‌های عربی و پهلوی هم مسلط بود.وی طبع شعر نیز داشت.از آه به سینه، شعله اندوخته ایم ز آن شعله متاع، عافیت یافته ایم
نه بیم زدوزخ، نه تمنای بهشت از هرچه جز اوست، دیده بر دوخته ایم
مولانا عاشق سیستانی


مولانا عاشقی سیستانی، مردی شاعر عاشق پیشه و در سبک شاعری و غزل سرایی از خسرو ملک، پیروی و در دربار امیرخسرو دهلوی مشغول بوده است. برای طلب علم و دانش به شام می‌رود و مدتی در قدس و در محضر محقق، درویش موسی از مشاهیر صوفیه، علوم صوفیه را فرا می‌گیرد. و بعد از مدتی به وطنش سیستان باز می‌گردد.

مولانا ولی که شاعری نامدار است در وصف بیت زیر که سروده مولانا عاشقی است. می‌گوید: تمام دیوان خود را با این بیت عاشقی معاوضه می کنم.

سرچشم یار گردم، که هجوم غمزه او نفسی نمی گذارد، که دل آرمیده باشد
زشگفتن رقیب، به سحر در اضطرابم که چه ذوق دارد، آیا چه به خواب دیده باشد
میرزا شجاع سیستانی


میرزا شجاع سیستانی، از شعرای معروف و محبوب سیستان است که در قرن یازدهم می زیسته است. در معنی پردازی و نکته سنجی تبحر داشته است.

میرزا شجاع برای تحصیل علم به اصفهان سفرکرده و سرانجام به سیستان بر می گشته و تا پایان عمر در سیستان باقی می ماند.شعر زیر از اوست.زمعصیت به کلام خدا بریم پناه که شاهراه نجاتست مد بسم الله
یوسف سجزی سیستانی


یوسف سجزی سیستانی برادر ابراهیم سجزی سیستانی است. یوسف نیز از دانشمندان معروف سیستان در اوایل اسلام است. یوسف سجزی چهار خط به نام خط جلیلی، ثلفثین، دیباح و سجلات به خط معقلی اضافه نمود. به نوشته ابن ندیم، خط جلیلی پدر تمام خطوط اسلامی است، که هرکس توانایی نوشتن این خط را ندارد.
کلمات مرتبط،سیستان،سیستانیها،سیستانیهای گلستان ،سیستانیهادرمازندران،نیمروز،شهرسوخته،زابل،سیستانیهادرکرمان،سیستانیهای خراسان،عکس،ایران باستان،شعرسیستان،بزرگان سیستان،طایفه های سیستان،تکر،گلستان نو،مطبوعات گلستان